created by Khushi 15 december
Old Pension Scheme Return 2026 जुनी पेन्शन योजना (Old Pension Scheme – OPS) पुन्हा एकदा देशभरातील सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी चर्चेचा विषय ठरली आहे. सर्वोच्च न्यायालयाच्या महत्त्वाच्या निरीक्षणांमुळे आणि केंद्र सरकारने सुरू केलेल्या युनिफाइड पेन्शन स्कीम (UPS) मुळे 2026 मध्ये कर्मचाऱ्यांच्या निवृत्ती व्यवस्थेत मोठे बदल पाहायला मिळत आहेत.
या लेखात OPS परत येण्याबाबतची सद्यस्थिती, सर्वोच्च न्यायालयाची भूमिका आणि UPS मुळे कर्मचाऱ्यांच्या भविष्यावर होणारा परिणाम सविस्तर समजून घेऊ.
जुनी पेन्शन योजना (OPS) म्हणजे काय?
Old Pension Scheme Return 2026
1 जानेवारी 2004 पूर्वी नियुक्त झालेल्या सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी जुनी पेन्शन योजना लागू होती. या योजनेअंतर्गत:
- शेवटच्या मूलभूत पगाराच्या 50% इतकी निश्चित पेन्शन
- महागाई भत्त्यानुसार (DA) पेन्शनमध्ये वाढ
- कर्मचाऱ्यांकडून कोणतेही योगदान नाही
- कुटुंब पेन्शन आणि ग्रॅच्युइटीचा लाभ
सरकारवर वाढता आर्थिक भार पडत असल्याने 2004 नंतर OPS बंद करून राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS) लागू करण्यात आली.
जुनी पेन्शन योजनेवर सर्वोच्च न्यायालयाची भूमिका
सर्वोच्च न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे की पेन्शन हा हक्क आहे, दान नाही.
न्यायालयाच्या महत्त्वाच्या निरीक्षणांनुसार:
Old Pension Scheme Return 2026
- पात्र कर्मचाऱ्यांना OPS चा लाभ नाकारता येणार नाही.
- पेन्शन ही निवृत्तीनंतरची सामाजिक सुरक्षितता आहे.
- प्रशासनाने नियम व कायद्याच्या चौकटीत निर्णय घ्यावा.
या निर्णयांमुळे OPS परत मिळावी अशी मागणी करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
युनिफाइड पेन्शन स्कीम (UPS) काय आहे?
NPS मधील अनिश्चिततेमुळे कर्मचाऱ्यांमध्ये नाराजी होती. यावर तोडगा काढण्यासाठी केंद्र सरकारने 1 एप्रिल 2025 पासून युनिफाइड पेन्शन स्कीम (UPS) सुरू केली.
UPS ची प्रमुख वैशिष्ट्ये:
- शेवटच्या 12 महिन्यांच्या सरासरी पगाराच्या 50% पर्यंत हमी पेन्शन
- किमान ₹10,000 मासिक पेन्शन (10 वर्षांच्या सेवेनंतर)
- कुटुंब पेन्शन 60% पर्यंत
- कर्मचारी व सरकार दोघांचे योगदान
- NPS पेक्षा अधिक स्थिर आणि सुरक्षित योजना
- UPS ही OPS आणि NPS यामधील मध्यम मार्गाची योजना मानली जात आहे.
Old Pension Scheme Return 2026
OPS आणि UPS मधील फरक
घटक OPS UPS
- पेन्शन स्वरूप पूर्णतः निश्चित अंशतः निश्चित
DA चा लाभ होय मर्यादित
कर्मचारी योगदान नाही आहे
बाजार जोखीम नाही कमी
सरकारी आर्थिक भार जास्त नियंत्रित - OPS कर्मचाऱ्यांसाठी अधिक सुरक्षित असली, तरी UPS सरकारसाठी आर्थिकदृष्ट्या संतुलित पर्याय ठरत आहे.
2026 मध्ये जुनी पेन्शन योजना परत येणार का?
सध्याची स्थिती:
केंद्र सरकारकडून संपूर्ण OPS पुनर्संचयित करण्याची अधिकृत घोषणा नाही
काही राज्यांनी OPS पुन्हा लागू केली आहे
कर्मचारी संघटना OPS साठी सातत्याने आंदोलन करत आहेत
सर्वोच्च न्यायालयाच्या भूमिकेमुळे OPS ला कायदेशीर बळ मिळाले आहे
2026 मध्ये या विषयावर राजकीय आणि प्रशासकीय हालचाली वाढण्याची शक्यता आहे.
सरकारी कर्मचाऱ्यांवर होणारा परिणाम,
2004 पूर्वी नियुक्त कर्मचाऱ्यांचे OPS हक्क अधिक मजबूत
2004 नंतरच्या कर्मचाऱ्यांना UPS मुळे सुरक्षित पर्याय
निवृत्ती नियोजन अधिक स्पष्ट आणि स्थिर
पेन्शन सुधारणा हा राष्ट्रीय चर्चेचा मुद्दा
निष्कर्ष
जुनी पेन्शन योजना परत 2026 हा विषय लाखो सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
सर्वोच्च न्यायालयाचा ठाम दृष्टिकोन आणि युनिफाइड पेन्शन स्कीम यामुळे निवृत्तीनंतरच्या आर्थिक सुरक्षिततेला नवीन दिशा मिळत आहे.
Old Pension Scheme Return 2026
OPS पूर्णपणे परत येईल की UPS दीर्घकालीन पर्याय ठरेल, हे येणाऱ्या काळात सरकारच्या निर्णयांवर अवलंबून असेल.
